Venöz ve arteriyel bacak ülserleri

Bacak ülseri, cilt bozulduğunda, genellikle de alt bacak bölgesinde, bileğin hemen üzerinde oluşur. Bacak ülserleri, Avrupa'da yaklaşık 1000 kişiden 1'ini etkilemektedir ve yaşlılarda yaygın görülmektedir: 1000 kişiden yaklaşık 20'si seksenli yaşlarına gelene kadar bacak ülserine yakalanmaktadır.

Bacak ülserlerinin büyük çoğunluğu, yani yaklaşık %80'i venöz hastalık (venöz bacak ülserleri) ve yaklaşık %20'si arteriyel (arteriyel bacak ülserleri) veya karışık kökenlidir. Doğru tedavi edilmediği takdirde, bacak ülseri daha uzun iyileşme süresi (bazen 6 aydan uzun) gerektiren kronik bir yaraya dönüşebilir ve yeniden oluşma eğilimine sahiptir.

Venöz bacak ülseri nedir?

Venöz bacak ülserlerinin nedeni, büyük damarlardadaki valflerde meydana gelen hasara bağlı venöz yetersizliktir. Venöz bacak ülserleri ağrısız olabilir ancak bazıları oldukça ağrılıdır. Enfekte olabilirler. Venöz bacak ülseri etrafında sıklıkla enflamasyon (dermatit) vardır.

Aşağıdakiler için yeterli ve iyi işlev gören valfler gereklidir::

• Fraksiyonel kan akımı
• Tek yönlü sirkülasyon sağlama
• Düşük kan basıncı

Valfler hasar gördüğünde:

• Alt bacaklarda kan birikir
• Yüksek kan basıncı

Bu, damarların veya kanı kalbe geri döndüren damarların etkili bir şekilde çalışmadığı anlamına gelir ve bu durum, periferik kan damarlarında kanın birikmesine ve alt bacak damarlarında basıncın artmasına neden olur. Sonucunda ise, damarlardan cilt altına sıvı sızıntısı olur. Bu da, cildin şişmesine, kalınlaşmasına ve hasar görmesine yol açar. Hasar gören hassas deri bozulabilir ve ülser oluşabilir.

Risk faktörleri:

En çok venöz bacak ülseri riski taşıyanlar, daha önce bacak ülseri olan kişilerdir. Diğer risk faktörleri şunlardır:

• Varisli damarlar
• Etkilenen bacakta önceden derin damar trombozu
• Etkilenen bacakta filibit
• Önceden kırık, darbe veya cerrahi işlem
• Ailede venöz hastalık geçmişi
• Venöz yetersizliğinin semptomları: Bacak ağrısı, ağır bacaklar, ağrı, kaşıntı, şişme, cilt bozulması, pigmentasyon ve egzama

Önleme:

Venöz bacak ülseri gelişme riskiniz varsa kompresyon çorabı giymek, kilo vermek ve cildinize özen göstermek gibi birkaç basit önlem venöz bacak ülseri gelişim riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Kompresyon çorapları:

Hastada venöz bacak ülseri gelişme riski varsa veya daha önceden venöz bacak ülseri görülmüşse, GP'niz size kompresyon çorabı reçete edecektir. Bu çoraplar, bacaklarınızı sürekli sıkıştırarak dolaşımı iyileştirmek üzere özel olarak tasarlanmıştır. Genellikle, en sıkı kısımları bilektedir ve bacağınıza doğru çıktıkça kademeli olarak gevşer ve kan akışını kalbinize doğru yönlendirir. En çok etkiyi elde etmek için, bu çorapların yataktan kalktıktan sonra sürekli giyilmesi gerekmektedir. Size uygun olan ve kendi başınıza giyebileceğiniz bir kompresyon çorabı bulmanızda, bir hemşire size yardımcı olabilir. Çorapları giyip çıkarmanıza yardımcı olmak için satın alabileceğiniz çeşitli aksesuarlar mevcuttur.

Kilo verme:

Aşırı kiloluysanız, kilo vermek venöz bacak ülserlerini önlemeye yardımcı olabilir. Aşırı kilo, bacaklarınızdaki damarlardaki basıncın artmasına katkıda bulunur ve sonucunda cildiniz hasar görebilir. Venöz ülserler, normal kilolu kişilerden ziyade obezler arasında çok daha yaygındır. Dengeli bir diyet ile düzenli hafif fiziksel aktiviteden oluşan kombinasyon kilo vermenize yardımcı olacaktır. Mümkün olduğunca sık yürümek mükemmel bir egzersizdir. Uzun süre oturmaktan veya ayakta durmaktan kaçının ve mümkün olduğunda bacaklarınızı yukarı kaldırın.

Altta yatan sorunların tedavi edilmesi:

Venöz hastalık, venöz bacak ülserlerinin temel nedenlerinden biri olan varisli damar belirtileri gösterir. Hepsi hasarlı damarları gidermek üzere tasarlanmış çeşitli yöntemlerle tedavi edilebilirler. Bir uzman size yöntemi önerecektir: varisli damarlar lazer kullanılarak, etkilenen damarları kapatacak ürünler enjekte edilerek veya etkilenen bacağa bir kateterin (ince, esnek tüp) yerleştirildiği bir ameliyat ile tedavi edilebilir ve bunları kapatmak için yüksek frekanslı radyo dalgaları veya lazerler kullanılır. Alternatif olarak, bacak damarlarınızdaki hasarın onarılması veya etkilenen damarların tamamının alınması için cerrahi işlem gerekebilir.

Venöz bacak ülserlerinin tedavisi:

Venöz bacak ülseriniz varsa evde bakım hemşiresi, özel temizlik ürünleri ve yara örtüleri ile yara yönetimi prosedürleri uygulayacaktır. Hastanın ve ailesinin tedavinin ancak kompresyon bandajlarının hemşire tarafından gösterildiği şekilde takılmasıyla başarılı olacağı konusunda bilgilendirilmesi çok önemlidir. Bu durum bir baskı olarak algılanabilir ancak kompresyona devam edildiği takdirde iyileşme oranları kayda değer oranda artmaktadır. Bacakları yukarı kaldırmak ve diğer önleyici tedbirler, yaranın hızla kapanması ve venöz bacak ülserlerinin yeniden oluşmasını önlemek açısından çok önemlidir.

Arteriyel ülser nedir?

Arteriyel bacak ülserleri, alt ekstremitelere yeterli arteriyel kan akışının olmasından kaynaklanmaktadır. Azalan kan akışının doğrudan nedeni, damar oklüzyonuna neden olarak damar duvarı arteriosklerozu ve aterosklerotik plak birikimidir. Arteriyel yetersizlikle ilişkili periferik vasküler hastalık, uzuv veya doku iskemisine yol açabilir. Bu durumun uzun sürmesi halinde, bacak incelir ve tüyler dökülür, subkütanöz doku ve kas atrofisi gelişir, tırnaklar kalınlaşır, bacak rengi ve sıcaklığı değişir, soluklaşır ve soğur, nabzın elle hissedilmesi zorlaşır ve ağrı, egzersiz ve bacakları yukarı kaldırmayla artar.

Arteriyel bacak ülserlerinin tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Sıklıkla cerrahi müdahaleyi kapsayan doğru kan akışının sağlanması gerekir.

Hasta, doku perfüzyonunun iyileşmesine yardımcı olacak sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerini benimsemesi ve devam ettirmesi konusunda cesaretlendirilir.

Risk faktörleri:

• Koroner kalp hastalığı
• Felç ve geçici iskemik atak geçmişi
• Şeker hastalığı
• İntermittan klodikasyon içeren periferik arteriyel hastalık
• Obezite ve hareketsizlik

Önleme:

Benimseyebileceğiniz yaşam tarzı değişiklikleri periferik dolaşıma katkıda bulunacak ve risk altındaysanız arteriyel bacak ülserlerinin önlenmesine yardımcı olacaktır.

Sigarayı bırakma:

Sigara içmek, doku perfüzyonunu ciddi oranda azaltır ve arteriyel bacak ülserlerini ağırlaştırıcı etkenlerden biridir. Risk altındaysanız ve özellikle arteriyel ülser geçmişiniz varsa arteriyel ülserin oluşmasını önlemek için sigarayı bırakmanız önerilir.

Sağlıklı beslenme ve kilo kaybı:

Yağ alımını azaltmak ve kolesterol düzeylerinizi düşük tutmak önemlidir. Mümkün olduğunca çok egzersiz yapmalısınız: Bu, bacaklarınızdaki kan dolaşımının artmasına yardımcı olacaktır. Egzersiz sırasında bacaklarınızda ağrı hissetmeniz normaldir. Ağrının daha da belirgenleşip şiddetlenmesi, damarlarınızın ateroskleroz nedeniyle ciddi oranda daraldığının bir göstergesidir. Bu durumun bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir

Ayaklarınıza iyi bakmak:

• Doğru şekilde oturan ve çok küçük olmayan ayakkabılar giyin.
• Ayaklarınızı sıcak tutun, ayak ve bacak yaralanmalarından kaçının.
• Ayak ve bacaklarınızda herhangi bir renk değişikliği veya aft olup olmadığını kontrol edin.
• Ülsere dönüşebilecek cilt hasarını önlemek için cildinizi nemlendirin.