Diyabetik ayak ülseri, diyabetin en yaygın komplikasyonudur.
Diyabet hastalarının yüzde iki ila onunda ayak ülseri vardır. Diyabetik ayak ülseri gelişme riski zamanla artar. Kan şekeri kontrolü önemli bir prosedürdür. Yetersiz kan şekeri kontrolüne sahip hastalar komplikasyonları daha kısa sürede yaşar. Maalesef, ayak ve alt bacak ampütasyonlarının büyük çoğunluğu şeker hastalarında gerçekleştirilmektedir. Diyabetik ayak sendromunun tedavisindeki ilk öncelik, majör ampütasyonu önlemektir.
Diyabet hastaları, hem periferik hem de otonomik nöropatinin yanısıra makro ve mikro anjiyopati nedeniyle de ayak ülserleri açısından risk altındadır.
Periferik nöropati (duyusal ve motor), ayak ülserinin en yaygın nedenidir. Duyusal nöropatisi olan çoğu hasta ayak ve bacaktaki bozulmuş veya tam his kaybından yakındığı için, ayağa yönelik kesikler veya darbeler günlerce veya haftalarca hiç fark edilmeyebilmektedir. Motor nöropati, sonrasında uygun olmayan ağırlık redistribüsyonuna yol açması muhtemel ayak deformasyonlarına neden olan kas zayıflığına (kas atrofisi) neden olabilir. Ülserleşmeye neden olan doku iskemisi ve nekrozu oluşabilir. Ayrıca, otonomik nöropati dermal yapıların denervasyonu nedeniyle terlemenin azalmasına da neden olabilir. Bu da, kuru cilde ve sonucunda da enfeksiyon riskini artıran çatlaklara neden olabilir.
Diyabetik anjiyopati diyabetik ayak ülserlerinin ve enfeksiyonların gelişmesindeki bir diğer risk faktörüdür. Daha büyük arteriyel kalsifikasyon (makroanjiyopati) ve küçük arteriyer kapiler baz membranların kalınlaşması (mikroanjiyopati), mikrosirkülasyon hasarına yol açabilir.
Diyabetik ayak lezyonlarını sınıflandırmanın pek çok yolu vardır. Wagner'in sınıflandırması, diyabetik ayak lezyonları için en yaygın olarak kullanılan not sistemidir.
DAÜ Yara Yönetiminin Optimizasyonu
Ülserin sınıflandırılması (Wagner ve Teksas Üniversitesi / Armstrong baz alınmıştır.)1-3
Ülserin sınıflandırılması: 0
Tanım:
- Ülserleşme riski taşıyan ciddi şekilde deforme olmuş ayak
Tedavinin amacı:
- Cilt bütünlüğünü korumak
Lokal yara tedavisi:
- Cilt bakımı (ör. Trixo®/ Linovera®)
Ülserin sınıflandırılması:
1 - Enfekte değil
Tanım:
- Tendon, kapsül veya kemiğin dahil olmadığı yüzeysel ülser
Yara tedavisinin amacı:
- Granülasyon dokusu için temiz bir yara yatağı sağlamak
Lokal yara tedavisi:
- Antiseptik yara irigasyon solüsyonu ve/veya jeli kullanma (ör. Prontosan® Yara İrigasyon Solüsyonu, Prontosan® Yara Jeli, Prontosan® Yara Jeli X)
- Emici/az yapışkan yara örtüsü (e.g. Askina® Köpük / Askina® DresSil)
- Poliüretan film veya az yapışkan yara örtüsü/yara temas katmanı (e.g. Askina® Derm/Askina® SilNet)
Ülserin sınıflandırılması:
2 - Enfekte değil
Tanım:
- Tendon, kapsül veya kemiğin dahil olmadığı ve enfeksiyon belirtileri gösteren yüzeysel ülser
Yara tedavisinin amacı:
- Ölü deriyi/kallusu gidermek
- Bakteriyal yükü azaltmak
- Biyofilmi önlemek/gidermek
- Eksüdayı/kokuyu yönetmek
Lokal yara tedavisi:
- Antiseptik yara irigasyon solüsyonu ve/veya jeli kullanma (ör. Prontosan® Yara İrigasyon Solüsyonu , Prontosan® Yara Jeli, Prontosan® Yara Jeli X)
- Antimikrobiyal yara örtüsü (ör. Askina® Calgitrol® Pasta)
- Poliüretan film veya az yapışkan yara örtüsü/yara temas katmanı (ör. Askina® Derm/Askina® SilNet)
Ülserin sınıflandırılması:
2 - Enfekte değil
Tanım:
- Tendon, kapsül veya kemiğin dahil olmadığı ve enfeksiyon belirtileri gösteren yüzeysel ülser
Yara tedavisinin amacı:
- Ölü deriyi/kallusu gidermek
- Bakteriyal yükü azaltmak
- Biyofilmi önlemek/gidermek
- Eksüdayı/kokuyu yönetmek
Lokal yara tedavisi:
- Antiseptik yara irigasyon solüsyonu ve/veya jeli kullanma (e.g. Prontosan® Yara İrigasyon Solüsyonu, Prontosan® Yara Jeli, Prontosan® Yara Jeli X)
- Antimikrobiyal yara örtüsü (e.g. Askina® Calgitrol Pasta)
- Poliüretan film veya az yapışkan yara örtüsü/yara temas katmanı (e.g. Askina® Derm/Askina® SilNet)
Ülserin sınıflandırılması:
2 - Enfekte
Tanım:
Enfeksiyon belirtileri gösteren derin ülser
Yara tedavisinin amacı:
- Ölü deriyi/kallusu gidermek
- Bakteriyal yükü azaltmak
- Biyofilmi önlemek/gidermek
- Eksüdayı/kokuyu yönetmek
Lokal yara tedavisi:
- Antiseptik yara irigasyon solüsyonu ve/veya jeli kullanma (ör. Prontosan® Yara İrigasyon Solüsyonu, Prontosan® Yara Jeli, Prontosan® Yara Jeli X)
- Antimikrobiyal yara örtüsü (ör. Askina® Calgitrol® Pasta)
- Poliüretan film veya az yapışkan yara örtüsü/yara temas katmanı (ör. Askina® Derm/Askina® SilNet)
Ülserin sınıflandırılması:
3 - Enfekte değil
Tanım:
- Kemiğe veya ekleme işlemiş derin ülser
Yara tedavisinin amacı:
- Ölü deriyi/kallusu gidermek
- Granülasyon dokusu için temiz bir yara yatağı sağlamak
- Biyofilmi önlemek/gidermek
- Eksüdayı yönetmek
Lokal yara tedavisi:
- Dikkatli olunmalıdır*
- Emici/az yapışkanlı yara örtüsü (ör. Askina® Köpük/Askina® DresSil)
- Poliüretan film veya az yapışkan yara örtüsü/yara temas katmanı (ör. Askina® Derm/Askina® SilNet)
Ülserin sınıflandırılması:
3 - Enfekte
Tanım:
- Osteomyelit bulgulu derin ülser
Yara tedavisinin amacı:
- Ölü deriyi gidermek
- Bakteriyal yükü azaltmak
- Biyofilmi önlemek/gidermek
- Eksüdayı/kokuyu yönetmek
Lokal yara tedavisi:
- Dikkatli olunmalıdır.*
- Antimikrobiyal yara örtüsü (ör. Askina® Calgitrol® Pasta)
- Poliüretan film veya az yapışkan yara örtüsü/yara temas katmanı (ör. Askina® Derm/Askina® SilNet)
* NOT: Grade II DFU'lar açık kartilaj içerebildiklerinden, özellikle dikkatli olunmalıdır. Bazı ürünler (ör. Prontosan®), hiyalin kıkırdak üzerinde kullanımda kontrendikedir. Her durumda, dikkatli bir risk:yarar değerlendirilmesi yapılmalıdır.
Ürün kullanımına ilişkin kararlar uzman doktorla birlikte alınmalıdır ve belirtilen durumlarda Prontosan® yerine normal salin kullanılmalıdır.
(1) Wagner FW. The dysvascular foot: a system of diagnosis and treatment. Foot Ankle 1981; 2: 64-122. / (2) Lavery LA, Armstrong DG, Harkless LB. Classification of diabetic foot wounds. J Foot Ankle Surg 1996; 35: 528-31. / (3) Armstrong DG, Lavery LA, Harkless LB. Validation of a diabetic wound classification system. The contribution of depth, infection, and ischemia to risk of amputation. Diabetes Care 1998; 21(5): 855-9.
